برگزاری نشست مجازی علمی تخصصی گرامی داشت روز ملی خلیج فارس در پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان (بندرعباس)
به مناسبت روز ملی خلیج فارس، در تاریخ دهم اردیبشت ماه نشست علمی تخصصی با سخنرانی آقای دکتر شریف روحانی مشاور و قائم مقام موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، آقای دکتر تقوی مشاور رئیس موسسه، خانم دکتر لک رئیس پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین شناسی و آقای دکتر مرتضوی رئیس پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان و با حضور روسا و کارشناسان مراکز تحقیقاتی وابسته به موسسه تحقیقات عاوم شیلاتی کشور، کارشناسان و مدیران سازمانهای اجرایی مانند ادارات شیلات و محیط زیست هرمزگان و جمع کثیری از دانشگاهیان و دانشجویان به صورت مجازی به مدیریت پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان  برگزار گردید.
دکتر شریف روحانی در سخنان افتتاحیه مراسم، ضمن تبریک روز ملی خلیج فارس، این اکوسیستم آبی را با داشتن ذخایر استراتژیک، سومین خلیج بزرگ جهان با مساحتی در حدود 240 هزار کیلومتر مربع و عمق متوسط 36 متر و حداکثر 94 متر برشمرد که توسط تعداد هشت کشور احاطه شده است.
ایشان با اشاره به اینکه این منطقه، شاهراه حامل های نفتی جهان می باشد به وجود بیش از 800 سکو و تاسیسات نفت و گاز و 25 پایانه نفتی و تردد حدود 25 هزار تانکر بزرگ که حدود 60 درصد نفت جهان را از طریق تنگه هرمز منتقل می نمایند، اشاره نموده و ذکر نمودند که وجود پایگاه ها و شناورهای بزرگ نظامی، تردد زیردریایی های هسته ای و مانورهای نظامی دریایی میتواند باعث شکنندگی و تحدید این اکوسیستم باشند. همچنین ایشان عنوان نمودند که ذکر می شود بعد از جنگ ویتنام، بدترین خسارت های زیست محیطی را جنگ عراق و کویت در سال 1991 بدنبال داشته است که منجر به ورود بیش از 10 میلیون بشکه نفت به اکوسیستم خلیج فارس با وسعت 700 هزار کیلومتر مربع گردید.
ایشان به رشد اقتصادی بالا در منطقه به خاطر وجود ذخایر نفتی و اکوتوریسم اشاره کردند و اینکه کشور امارات بزرگترین جزیره مصنوعی جهان را در سواحل خود ایجاد کرده که مرزهای خشکی را تغییر داده و باعث ایجاد استرس بالایی به اکوسیستم منطقه شده است. ایشان تردد زیاد کشتی  ها، نفتکش ها و شناورهای حامل سوخت،   تخلیه آب توازن کشتی ها و وجود آب شیرین کن های تاثیر گذار بر شوری آب، تخریب نوزادگاه های آبزیان دریایی، جنگل های حرا و جوامع مرجانی را از دیگر مخاطرات اکولوژیکی اکوسیستم خلیج فارس برشمردند. همچنین دکتر شریف روحانی، عدم تصفیه و یا تصفیه ناقص فاضلاب های شهری و صنعتی در کشورهای منطقه حاشیه خلیج فارس، وجود و توسعه نیروگاه های هسته ای، پدیده جهانی گرم شدن هوا و تغییر اقلیم را نیز از دیگر عوامل تهدید کننده اکوسیستم خلیج فارس بیان کردند.
ایشان با اشاره به کمرنگ شدن ارتباط با سازمان منطقه ای راپمی، خواستار همکاری مداوم کشورهای حوزه خلیج فارس جهت تولید و تبادل اطلاعات در حوزه های مختلف بویژه آلاینده ها، صید و صیادی، گونه های آبزی مهاجم، اثرات تغییر اقلیم، فرهنگ سازی و آموزش و ترویج، توسعه تشکل های مردم نهاد و توسعه مجامع علمی گردید و برای حرکت به سمت اقتصاد سبز و حفظ پایداری هرچه بیشتر اکوسیستم خلیج فارس، اتحاد کشورهای منطقه و وضع قانون جهت پرداخت مالیات سبز برای کلیه منابع و صنایع آلاینده دریایی، اصلاح حکمرانی در بهره برداری از ذخایر خلیج فارس را ضروری دانستند.
دکتر شریف روحانی، تلاش صیادی را در حال حاضر بالاتر از ظرفیت قابل استحصال دانست که به دلیل مسائل سیاسی و معضلات اجتماعی تحت شعاع قرار گرفته است. همچنین ایشان، حفظ سلامت زیست محیطی اکوسیستم حرا و جزایر مرجانی را از ضروریات برشمردند و این در حالی ست که در بخش توسعه آبزی پروری بخصوص پرورش ماهی در قفس، به ازای تولید هر تن ماهی پرورشی از قفس های دریایی 44 کیلوگرم ازت تولید می گردد و قابل توجه است که میزان 20 میکروگرم در لیتر ازت برای درختان حرا و جوامع مرجانی زیان آور می باشد. فضولات ماهی پرورشی، مواد شیمیایی دارویی مورد استفاده در قفس ها، تجمع مواد آلی از موارد قابل توجه در صنعت پرورش ماهی در قفس است که می تواند باعث بلوم جلبکی در منطقه شود.
در پایان ایشان با اشاره به توانمندی های موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور ذکر نمودند که این موسسه با دارا بودن سه پژوهشکده و ایستگاه های تحقیقاتی تابعه آنها در سواحل شمالی خلیج فارس و همچنین تعداد ده پژوهشکده و مرکز تحقیقاتی در دیگر استان ها در حفظ و حراست از اکوسیستم خلیج فارس دارای فعالیت های علمی بسیار ارزنده بوده و نقش کلیدی را ایفا می نماید.  
در ادامه نشست تخصصی به مناسبت روز ملی خلیج فارس، آقای دکتر تقوی در خصوص آنالیز اقتصادی- اجتماعی صید شناورهای میگوگیر در آب های خلیج فارس سخنانی را بیان نمودند.
ایشان ضرورت انجام مطالعات اجتماعی- اقتصادی شیلاتی را برشمرده سپس به چارچوب های سازمانی مطالعات اقتصادی اجتماعی در سه سطح قبل تولید، حین و بعد از تولید اشاره و مولفه های زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی و حکمرانی در این مطالعات را ضروری دانستند و از شاخص های بخش اجتماعی به امنیت غذایی، درآمد حاصل از فعالیت شیلاتی، میزان پروتئین، وابستگی معیشت و میزان ماهی تولیدی حاصل از فعالیت شیلاتی اشاره گردید. از نگاه آقای دکتر تقوی، صید از دریا، صید از آبهای داخلی، پرورش ماهیان گرمابی و سردابی، پرورش در دریا و پشت سدها و پرورش میگو از شاخص های بخش زیست محیطی و  میزان اشتغال، سرمایه گذاری، درآمد، صادرات و هزینه تولید صید و آبزی پروری از شاخص های بخش اقتصادی می باشند.
دکتر تقوی عواملی همانند فشار صیادی، صید غیرمجاز، تغییرات و تنوع آب و هوایی، از دست رفتن سرمایه اجتماعی، پیشرفت علم و تکنولوژی، تحریف سیستم تقاضا و عرضه، زیرساخت های فیزیکی، خدمات بهداشتی درمانی و تغییرات کلی جمعیت را تاثیر گذار بر صید و آبزی پروری برشمردند.  ایشان شاخص های نقش حکمرانی را شامل سیاست های مربوط به واگذاری حق مدیریت و مسئولیت ها، مشارکت نهادهای مدنی، حقوق صیادان وآبزی پروران، تصدی گری و تنوع و خصوصیات نهادهای اثرگذار  دانستند و در ادامه، واحدهای ماهیگیری در کشور را شامل ماهیگیری از ماهیان کفزی، سطحزیان درشت، میگو، سطحزیان ریز، فانوس ماهیان، کیلکا ماهیان، ماهیان استخوانی و ماهیان خاویاری و انواع واحدهای آبزی پروری را شامل پرورش قزل آلا، پرورش ماهیان خاویاری، پرورش ماهیان گرمابی، پرورش در قفس و پرورش میگو بیان کردند.
ایشان نیاز به داده ها و اطلاعات اقتصادی- اجتماعی جهت ارزیابی ساختار هزینه ها و کارایی اقتصاد ماهیگیری، وضعیت معیشت و اشتغال در ماهیگیری، سوددهی، سرمایه گذاری و جمعیت شناسی و ساختار مالکیت در ماهیگیری را ضروری دانستند و عنوان نمودند که اطلاعات حاصل از مطالعات اقتصادی اجتماعی در ارائه راهکارهای مناسب برای حل تضادها، امنیت غذایی و توسعه جامع برنامه ریزی و مدیریت ماهیگیری، بهبود درآمد صیادان، بازسازی ذخایر، ارتقاء عدالت در توزیع اشتغال و درآمد، مشارکت در افزایش تولید و عرضه ماهی بیشتر به مردم موثر کاربرد دارد.
آقای دکتر تقوی در تحقیق انجام شده، متغیرهای رسیدن به اهداف ارزیابی را مالکیت شناور، تلاش صیادی، اشتغال، تجارت ماهی، هزینه های متغیر، هزینه های ثابت، سرمایه گذاری، بدهی و یارانه، درآمد و جمعیت شناسی بیان نمودند و اجزای مطالعه اجتماعی و اقتصادی را بر اساس پرسشنامه شامل 12 بند و حدود 75 سوال دانستند که در ادامه کلیه بندهای آن را به دقت توضیح دادند. دکتر تقوی در بخش پایانی سخنان خود به نتایج حاصله در خصوص تعداد شناورهای میگوگیر سال 97 در استان هرمزگان و بوشهر بر اساس استانداردهای سازمان فائو در کلاس های متفاوت، هزینه های پرسنلی، تعداد شاغلین ثابت و موقت، میزان صید، هزینه سوخت شناورها، میزان هزینه های تعمیر و نگهداری، سرانه درآمد هر شناور و میانگین سنی پرسنل شاغل و سطح تحصیلات آنها پرداختند و در انتها جدول مقایسه ای دو استان بوشهر و هرمزگان را ارائه نمودند.
دیگر سخنران نشست علمی،  آقای دکتر مرتضوی با تشریح وضعیت آلاینده های شیمیایی در اکوسیستم خلیج فارس بودند. در ابتدا ایشان به نیمه بسته بودن و میزان چرخش کم آب  در این اکوسیستم اشاره نمودند که منجر به تاثیر گذاری بیشتر  فرآیندهای آنتروپوژنیک  می گردد. علاوه بر ورود مستقیم پساب های صنعتی، خانگی و واحدهای شیرین سازی آب، در برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند عراق و ایران، آلاینده های شیمیایی از طریق رودخانه های دائمی و فصلی  نیز به اکوسیستم خلیج فارس وارد می گردند.
ایشان در بخش دیگری از سخنان خود، رشد جمعیت، توسعه اقتصادی و صنعتی، ایجاد وتوسعه صنایع نفت و گاز، تولید برق، کشاورزی، حمل و نقل دریایی، ریزش ها و نشت مواد نفتی را از عوامل ایجاد آلودگی در این زیست بوم برشمرد که در نهایت این عوامل آلوده کننده وارد چرخه زیستی موجودات دریایی و به تبع آن به خطر افتادن سلامت انسان می شوند زیرا سرنوشت آلاینده های وارد شده به دریا، درگیری در واکنشهای شیمیایی ستون آب،  ته نشینی در رسوبات و ورود به زنجیره غذایی دریایی می باشد.  
دکتر مرتضوی اشاره نمودند که سهم مطالعات انجام شده بر روی فلزات سنگین در ایران را  71 درصد، کویت عربستان و امارات جمعا 12 درصد، بحرین و قطر را هریک هشت درصد گزارش نموده اند و از تعداد 22 فلز و عنصر مطالعه شده، بیشترین مطالعات مربوط به سرب، کادمیوم، ارسنیک و جیوه بوده و ماهیان مورد مطالعه هامور معمولی، شعری، صافی و شیر بوده اند.
ایشان ذکر نمودند که مطالعات انجام شده در خصوص آلاینده های آلی، محدود می باشد و منشأ ترکیبات پلی آروماتیک هیدروکربن ها به عنوان بخش مهمی از آلاینده های آلی،  فاضلاب های شهری و صنعتی می باشد که بصورت مستقیم و یا از طریق رودخانه ها وارد خلیج فارس می گردند، که اگرچه در اغلب موارد دارای غلظت هایی کمتر از مقادیر استانداردهای منطقه ای و جهانی است، اما گاها با نقاط داغ پراکنده ای از تجمع این خانواده بزرگ از آلاینده ها روبرو هستیم.
دکتر مرتضوی در بخش دیگری از سخنان خود در خصوص آلودگی ناشی از میکروپلاستیک ها  اشاره نمودند که ذرات پلاستیکی معلق که اندازه آنها کمتر از پنج میلی متر باشد تحت عنوان میکروپلاستیک شناخته می شوند و منشأ آنها بسیار متنوع و می تواند از فاضلاب های شهری و صنعتی و سایت های دفع زباله ناشی گردد و مستقیما و یا از طریق چرخه ی غذایی وارد بدن انسان شوند. تاثیر میکروپلاستیک ها بر روی اکوسیستم های دریایی گسترده می باشد، این مواد می توانند آلاینده های شیمیایی را به خود جذب نمایند و پس از ورود به اندام های داخلی موجودات دریایی و سپس صید و صیادی، وارد چرخه غذایی انسان ها می شوند. میکروپلاستیک ها در ماهیان غالب اندام ها از جمله عضلات، کلیه ها، کیسه شنا، تخمدان ها، معده، روده، کبد، شش و مغز را تحت تاثیر خود قرار می دهند.
دکتر مرتضوی اشاره کردند که مطالعات در خصوص میکروپلاستیک ها در خلیج فارس نسبت به سایر مناطق جهان عقب بوده و کار های مطالعاتی کمتری انجام شده است. بیشترین مطالعات میکروپلاستیک ها در آب و رسوبات دریایی (44%)، آبزیان (28%)، محیط زیست خشکی (12%)، آب های شیرین (9%) و در فاضلاب ها (7%) می باشد.
در خاتمه ایشان به دستاوردهای ناشی از پژوهش مشترک فی مابین  پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان و صندوق حمایت از پژوهشگران تحت عنوان برآورد جامع وضعیت آلودگی محیط زیستی خلیج فارس با تاکید بر زیستگاه حرا و جزایر مرجانی پرداختند.
آخرین سخنران نشست تخصصی خانم دکتر لک دانشیار پژوهشکده علوم زمین بودند که طی سخنانی به مخاطرات زمین شناختی سواحل خلیج فارس پرداخته و ضرورت توجه به آن در برنامه ریزی های مدیریتی را خاطرنشان ساختند. ایشان بالا آمدن سطح آب دریا، مخاطرات مرتبط با رسوبگذاری ،آلودگی های ساحلی و ریزگردها را مهم ترین مخاطرات دانسته و ضرورت مدیریت آنها را یادآور شدند.
در بخش دوم نشست سخنرانان به پرسش های حاضرین پاسخ داده و چالشهای مهم فراروی این اکوسیستم حیاتی را مورد بحث و بررسی قرار دادند.